Leven en geleefd worden

Laatst las ik een bericht van een van mijn tweeps dat het niet zo goed ging met een bekende. Het autisme kan soms wel eens te veel worden. Het klonk voor mij erg herkenbaar.
Op momenten dat ik het druk heb en er veel van mij verwacht word, heb ik het idee dat ik geleefd word. Dat ik niks meer voor mijzelf doe en dat ik alleen voor anderen leef. Geen of weinig rust momenten, de momenten die een ASS-er nodig heeft om weer op te kunnen laden. Momenten die als leuk en ontspannend hadden moeten zijn, worden dan alsnog vol met stress beleefd.
In de behoefte naar maar rust, worden verplichtingen uitgesteld. Zij stapelen zich op. Soms op een dusdanige manier dat ook rustmomenten geen echte rust meer zijn, omdat er continu gedacht word aan alle verplichtingen die gedaan moeten worden.

Soms kan zo’n situatie zo uitzichtloos worden, dat er gewoon niet meer genoten word van de leuke dingen in het leven. Of dan is er dagen, weken of zelfs maanden geen tijd voor iets leuks. Waar leef je dan voor? Je leeft toch om te kunnen genieten? Om zelf doelen te kunnen stellen en om die te behalen? Niet om aan andermans pijpen te dansen en hun werk te verrichten.

Soms is het moeilijk om nee te zeggen. Voor iemand anders een klus doen kan ook voldoening geven, met kans op complimenten. Je wilt graag interactie met mensen (ik althans wel, ben een mensenmens). Een klusje kan zo klein ogen, maar omdat je al zo veel te doen hebt en weinig rust momenten hebt, ben je aan zo’n ‘klusje’ vele malen meer tijd kwijt dan je vooraf ingeschat had. Andere klussen stapelen zich op. Je doet de klussen van diegenen die als hardste en het meeste zeuren om er maar vanaf te zijn. Je cijfert jezelf weg. Maar vanwege de opstapelende klussen van jezelf zie je nauwelijks een uitweg meer dan uit elkaar te springen.
Je hebt meer rust nodig, sluit je af van anderen, zegt afspraken af om maar een beetje rust te krijgen. Maar tijdens die rust word je geconfronteerd met de klussen die zijn blijven liggen. Dat wat rust had moeten zijn is geen echte rust. Ook de complimenten waar je op had gehoopt blijven uit. Je stelt mensen teleur, zoals gewoonlijk.

Een uitzichtloze situatie die lastig te doorbreken is. Je beleefd ze keer op keer. Op een gegeven moment kan een situatie er behoorlijk uitzichtloos uitzien dat de moed je letterlijk in de schoenen zakt. En dat is dan nog zachtjes uitgedrukt…

Voor een niet autist is het makkelijk. Je herkend de situatie snel en voordat er te veel werk op je bordje word geschoven, geef je al aan dat je er geen tijd voor hebt. Of je trekt een enkele keer door. Je bent wat veerkrachtiger. Een ASS-er werkt zich wat verder in de nesten voordat hij bemerkt dat het niet meer gaat. Hij wil anderen niet teleurstellen, niet anders zijn dan anderen en laten zien dat hij gewoon mee kan met de rest. Maar met een beetje pech krijgt hij alleen maar het deksel op zijn neus. Klachten waarom hij zo langzaam is, waarom het werk nog niet af is, waarom het niet van voldoende niveau is en ga zo maar door. Alle extra contactmomenten, klachten etcetera zijn wederom niet bevorderlijk voor de concentratie. De autist word geleefd.

Klussen afzeggen word niet op prijs gesteld. Het is moeilijk om goed te verwoorden waarom een opdracht niet uitgevoerd kan worden. Je kan zo’n discussies wel goed voorbereiden. Maar bij een niet verwacht tegen antwoord gaat een ASS-er alsnog onderuit. Hij is niet snel genoeg om een passend antwoord te geven. Geeft toch maar een akkoord om het te doen, omdat toezeggen makkelijker is dan afzeggen. Gevolg is wrijving, onvrede, stress en nog meer concentratie verlies. Toch ligt hier de oplossing. Breng het tactisch, blijf bij je standpunt en houd afstand van mensen die je te veel klussen toeschuiven. Zorg dat je niet gebruikt word. Bij een vriendschap hoort niet dat jij veel voor de ander doet en de ander niks voor jou. Onderhandel, doe jij klus A voor de ander, doet de ander klus B voor jou. Het moet wel gelijk opgaan. Ga er niet meteen vanuit dat dit een eerste keer lukt om het vervolgens niet meer te proberen. Dit vergt oefening. Veel oefening voor een autist. Ik kom zelf net om de hoek kijken, maar ik heb er wel vertrouwen in dat het mij uiteindelijk gaat lukken. Ik boek af en toe al kleine succesjes.

Ik ben zelf al meerdere keren vastgelopen in patstellingen, met burnouts tot gevolg. Je zou denken dat je er van leert, maar het is vaak moeilijk om een goed evenwicht te kunnen vinden tussen het belang van jezelf en dat van een ander, en in het geval van het niet aannemen van een klus, het tactisch kunnen aangeven dat je het niet kan doen.

Hoe ik eruit ben gekomen. Planning maken, to-do lijstjes maken met onderscheid van klussen met diverse prioriteiten, sommige klussen afzeggen, beginnen bij kleine eenvoudige klussen, jezelf belonen bij afronden klus en vooral niet vergeten om leuke dingen in te plannen. Al moet ik toegeven dat ik er nog steeds grote moeite mee heb.

Leven en geleefd worden, voor de een vanzelfsprekender en makkelijker dan voor de ander.